آیا مصرف ویتامین ها و مکمل های غذایی واقعا برای سلامتی مفید است؟

مصرف ویتامین ها و مکمل های غذایی در کنار خوردن غذاهای سالم مدتیست که به یکی از بخش‌های اصلی رژیم غذایی بسیاری از افراد مبدل شده است؛ اما آیا این داروها واقعا برای بدن سودمند هستند؟

شاید تاکنون با این خبر مواجه شده باشید که نتایج تحقیقات مختلف دانشمندان نشان می‌دهند که مصرف ویتامین ها به صورت قرص، پودر و شربت غیرضروری است؛ در همین رابطه به تازگی مقاله‌ای در ژورنال “Journal of the American Medical Association” به چاپ رسیده که محققان آن با بررسی و جمع‌بندی نتایج بیش از 33 مقاله مختلف از چند دهه پیش تاکنون، دلیل قانع کننده‌ای در مورد مزیت مکمل های غذایی برای سلامتی پیدا نکرداند.

در این مطالعه شرایط بیش از 50 هزار فرد بالای سن پنجاه سال تحلیل شد و تاثیر ویتامین دی و مکمل غذایی حاوی کلسیم بر روی کاهش احتمال شکستگی استخوان این افراد موردبررسی قرار گرفت؛‌ نتایج نشان داد که این مکمل‌ها نه تنها خطر آسیب ‌رسیدن به استخوان افراد را کاهش نداده بودند،‌ بلکه در تعداد کمی از داوطلبان افزایش میزان مصرف ویتامین دی ریسک شکستگی استخوان لگن را بالا برد.

نتایج مشاهده‌شده با در نظر گرفتن جنسیت داوطلبان مسن، میزان کلسیم حاضر در رژیم غذایی، مقدار ویتامین دی موجود در خون افراد و مواردی از این دست هم مزیت مصرف ویتامین ها و مکمل های غذایی را تایید نکرد.

صنعت تولید مکمل های غذایی

در کشور آمریکا صنعت تولید ویتامین‌های خوراکی 37 میلیارد دلار ارزش گزاری شده است و در کمال تعجب، نظارت‌های شدیدی بر روی محصولات تولیدشده توسط شرکت‌های فعال در این زمینه وجود ندارد؛‌ به عنوان مثال، آژانس‌های ناظر تنها در زمانی که مصرف‌کنندگان مکمل‌ها دچار مشکل حادی شده و یا محصول خریداری‌شده به نحو قابل‌توجهی اطلاعات نادرستی را به خریدار داده باشد، توانایی وارد عمل شدن و اصلاح کار کمپانی‌ها را دارند.

به بیان ساده‌تر، قرص و یا پودر ویتامینی که باعث بروز سرطان و یا سنگ کلیه می‌شود،‌ قبل از جمع شدن از فروشگاه‌ها برای مدت قابل‌توجهی در دسترس خریداران ناآگاه قرار دارد.

تحقیقی در سال 2016، در ژورنال “New England Journal of Medicine” به چاپ رسید که نویسندگان آن از بستری شدن بیش از 23 هزار آمریکایی، به صورت سالانه، به دلیل مصرف مکمل های غذایی خبر دادند.

اس برین آستین (S. Bryn Austin)، یکی از متخصصان این حوزه می‌گوید که هیچ مکمل غذایی در ایالات متحده، قبل از عرضه به بازار از نظر کارایی و سلامت مورد تایید قرار نمی‌گیرد؛ به بیان دیگر، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و مصرف‌کنندگان نمی‌توانند محتویات یک ظرف قرص ویتامین را با اطیمنان کامل، با برچسب قرارگرفته برو روی ظرف مطابقت دهند و تایید خطر نداشتن دارو برای سلامتی هم با تاخیر همراه است.

مشکلات مربوط به مصرف ویتامین های دارویی

از طرف دیگر، به غیر از ذکر دوز دارو، دستورالعمل خاصی برای میزان مصرف مکمل های غذایی همراه با محصولات عرضه نمی‌شود و خطرات احتمالی ناشی از مصرف همزمان این محصولات با داروهای دیگر هم موردتوجه قرار نمی‌گیرد.

همچنین، میزان ترکیبات سودمند موجود در این مکمل‌ها جای بحث دارد؛ در سال 2013 نویسندگان مقاله‌ای که در ژورنال “BMC Medicine” منتشر شد ثابت کردند که میزان دوز ترکیبات مفید در محتویات یک قوطی ویتامین‌های مشخص، در هر قرص، یکسان نیست و قرص‌های مجزا حاوی مقادیر متفاوتی ویتامین نسبت به یکدیگر هستند.

در موارد نادرتری هم مصرف ویتامین ها باعث مرگ افراد شده است؛ در یک مقاله سال 2017،‌ در ژورنال “Journal of Medical Toxicology” اشاره شد که بین سال‌های 2000 تا 2012، 34 نفر به خاطر مصرف مکمل های غذایی جان خود را از دست داده‌اند.

با این وجود هر ساله محصولات جدیدی از طرف کمپانی‌های فعال در این صنعت عرضه می‌شوند و هرکدام فواید خاصی مانند بهبود سلامت پوست، لاغری و حتی افزایش قوای جنسی را وعده می‌دهند؛ این در حالی است که دانشمندان در دهه‌های گذشته اثبات کرده‌اند که بدن ویتامین موجود در قرص‌ها و پودرها را همانند مواد موجود در غذاها هضم نمی‌کند.

به صورت کلی، افراد دلیل مصرف ویتامین ها و مکمل های این چنین را غنی نبودن رژیم غذایی خود معرفی کرده‌اند، اما پژوهش‌های مختلف روز به روز اهمیت رساندن ویتامین‌های لازم به بدن،‌ از طریق تغذیه سالم  را پررنگ‌تر می‌کنند.

مقاله جامع دیگری به تازگی در ژورنال “Annals of Internal Medicine” به چاپ رسید که نتایج 27 آزمایش تاثیر ویتامین‌ها بر سلامت که جمعا 400 هزار داوطلب را موردبررسی قرار داده بود، در آن مورد تحلیل قرار گرفت؛ آنالیز نتایج نشان داد که مصرف‌کنندگان ویتامین‌ها نسبت به سایر افراد طول عمر بیشتری نداشتند و مشکلات قلبی و بروز سرطان‌های مختلف در آن‌ها کم نشده بود.

با این تفاسیر، نمی‌توان به صورت صد درصدی تاثیر مصرف ویتامین ها بر وضعیت سلامتی افراد را نادیده گرفت و بسته به شرایط تغذیه شخص و نظر پزشک، امکان سودمند بودن مکمل های دارویی کم نیست؛ با این حال اصلی‌ترین توصیه متخصصان به استفاده از ویتامین‌های مختلف و موردنیاز موجود در مواد غذایی سالم مربوط می‌شود.